Bạn đang xem: Duy ngã độc tôn là gì
Ngày trước lúc tôi còn trẻ, có một vị Phật tử vướng mắc hỏi: “Bạch Thầy, thường bài bác kệ đề xuất đủ tư câu, sao bài bác kệ này còn có hai câu, còn nhị câu nữa nghỉ ngơi đâu?” Nghe hỏi vậy, tôi chỉ với cách là xin hứa hẹn về search lại, vì chưng thật ra cơ hội đó tôi cũng chỉ thuộc tất cả hai câu.
Sau này phát âm kinh A-hàm, tôi mới giật mình tình thực mình dốt rõ ràng. Trong A-hàm có ghi tứ câu đàng hoàng, chớ không hẳn chỉ hai câu. Tứ câu đó nguyên văn chữ thời xưa là:
Thiên thượng thiên hạ,
Duy vấp ngã độc tôn.
Nhất thiết cầm gian,
Sinh lão dịch tử.
Chính bốn câu này bắt đầu nói lên hết ý nghĩa sâu sắc thâm trầm về câu nói của Đức Phật khi mới ra đời. Chúng ta sẽ thấy ý thức Phật giáo Nguyên thủy với Phật giáo trở nên tân tiến sai biệt ở vị trí nào? gần đây Phật tử hay hỏi: “Đạo Phật là đạo vô ngã, tại sao Đức Phật mới thành lập một tay chỉ trời, một tay chỉ khu đất nói “Duy xẻ độc tôn”, vậy nên Ngài tôn vinh cái ngã trên mức cần thiết rồi, thế thì việc này còn có mâu thuẫn với đạo giáo vô té không?”.
Đó là sự việc mà tất cả huynh đệ cần được nắm mang lại vững. Tra cứu vớt lại tôi thấy rõ ràng, nếu xét về tư câu kệ kia với tinh thần Nguyên thủy thì dẫn đủ tứ câu: “Thiên thượng thiên hạ, duy bổ độc tôn, nhất thiết thế gian, sinh lão dịch tử”, tức là trên trời dưới trời chỉ gồm ta là hơn hết. Vì sao ta hơn hết? vì trong toàn bộ thế gian, ta sẽ vượt khỏi sanh già bệnh dịch chết. Phật hơn tất cả thế gian vày Ngài đã qua khỏi sanh già căn bệnh chết. Đó là mẫu hơn theo ý thức Nguyên thủy. Như vậy câu nói đó chưa phải đề cao loại ngã.
Tại sao chư Tổ nước ta không sử dụng hết tứ câu, lại dùng hai câu thôi, có ý nghĩa sâu sắc gì? Đâu phải các Ngài không đọc qua bài xích kệ đó, nếu họ không nghiên cứu và phân tích kỹ có thể bị nghi ngờ ở điểm này. Chính vì tinh thần Phật giáo cải cách và phát triển đi thẳng vào vấp ngã của Pháp thân, chớ không hẳn cái vấp ngã của thân này. Yêu cầu nói “Thiên thượng thiên hạ, duy bửa độc tôn” là chỉ cho bửa Pháp thân.
Như bọn họ đã biết, bổ của thân tứ đại ngũ uẩn này vô thường sanh diệt, không có nghĩa gì yêu cầu giáo lý nói vô ngã. Vô bổ là vô cái ngã tứ đại ngũ uẩn, tuy thế Pháp thân là thể bất sanh bất diệt, nó trên hết. Bởi vì vậy Phật nói “Duy bửa độc tôn”. Trong kinhKim cang có bài kệ “Nhược dĩ dung nhan kiến ngã, dĩ music cầu ngã, thị nhân hành tà đạo, bất năng con kiến Như Lai”, có nghĩa là nếu cần sử dụng sắc thấy Ta, dùng music cầu Ta, tín đồ đó hành đạo tà, cần yếu thấy Như Lai. Do vậy chữ bửa này chỉ cho bổ gì? vấp ngã của Pháp thân cần không thể cần sử dụng sắc tướng, âm thanh mà cầu. Nếu ai cần sử dụng sắc tướng music mà mong Pháp thân, đó là tà.
Giáo lý cách tân và phát triển đề cao vấp ngã là cái vấp ngã Pháp thân. Theo lòng tin Phật giáo phạt triển, bọn họ tu yêu cầu giác ngộ được Pháp thân, bắt đầu giải thoát sinh tử. Từ đó ta thấy niềm tin Phật giáo Nguyên thủy và tinh thần Phật giáo cải cách và phát triển có nơi khác nhau. Phật giáo Nguyên thủy nhắm vào điểm Phật đã vượt qua sanh tử của bọn chúng sanh phải nói Ngài rộng hết. Phật giáo cách tân và phát triển nhắm vào Pháp thân của bọn chúng ta, là chiếc không sanh không diệt phải nói rộng hết. Hiểu vì vậy mới hoàn toàn có thể trả lời câu hỏi trên của Phật tử mà không biến thành lúng túng.
Có một Phật tử hỏi bọn chúng tôi: “Thưa Thầy, Phật tử tu theo đạo Phật, hiện tại phiên bản thân, gia đình, thôn hội hữu ích ích gì?”. Thắc mắc này rất thực tế, bọn họ không thể không cẩn thận được. Thiệt ra vấn đề được nêu lên chưa hẳn quá khó, nhưng cửa hàng chúng tôi muốn dẫn lại để Tăng Ni ý thức nhiệm vụ của người giảng dạy giáo lý. Họ giảng dạy lý thuyết phải làm sao để cho Phật tử thâm hiểu, ứng dụng tu hành có lợi cho bạn dạng thân, gia đình và xã hội, kia là giữa trung tâm của việc truyền bá Chánh pháp. Chủ yếu nhờ những câu hỏi này làm cho cho chúng ta phải nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng về học thuyết nhà Phật, dạy nỗ lực nào cho có lợi ích thiết thực, chớ không thể nói suông được.
Tôi thường dạy Phật tử tu là cốt biến đổi ba nghiệp thân, khẩu, ý. Mang đến nên nói đến tu là nói về sự gửi hóa, trở nên cái dở xấu trở thành cái xuất xắc tốt. Nói cụ thể hơn về tu bố nghiệp tức là ngày xưa không biết tu vị đó tiếp giáp sanh, trộm cắp, dâm tà v.v… hiện nay biết tu rồi thì không tiếp giáp sanh, ko trộm cắp, ko tà dâm. Nếu tích cực và lành mạnh hơn, trước kìa vị đó gần kề sanh, bây chừ biết tu rồi chuyển lại chẳng đầy đủ không gần cạnh sanh mà hơn nữa phóng sanh, ko phạm tội trộm cắp ngoại giả tập hạnh tía thí, không tà dâm nhiều hơn khuyến khích những người dân chung quanh duy trì hạnh trinh bạch.
Hồi xưa không biết tu ta nói dối, nói nhị lưỡi, nói hung dữ, nói tô vẽ vô nghĩa. Bây giờ chặng đầu của việc tu là giảm nói dối, bớt nói hai lưỡi, sút nói hung dữ, bớt nói thêu dệt. Qua chặng thứ hai cần tiến lên, lúc xưa bản thân nói dối thì hiện thời luôn luôn nói lời chân thật; lúc xưa nói nhị lưỡi tức nói ly gián, hiện nay nói lời hòa hợp; lúc xưa nói lời ác loạn ác độc, bây giờ nói lời thánh thiện hòa nhã nhặn, lúc xưa nói lời tô vẽ vô nghĩa, bây chừ nói lời phù hợp lý.
Ngày xưa trung tâm ý nhiều tham, nhiều sân, những si, hiện thời bớt tham, giảm sân, sút si, đó là khoảng số một. Qua chặng thứ hai, chẳng những bớt tham mà còn tập thương tín đồ cứu vật, share giúp đỡ kẻ cơ hàn. Chẳng những giảm sân mà còn tập trải lòng từ bỏ bi mang đến khắp hồ hết người. Chẳng những bớt si mà còn tập mở sở hữu trí tuệ theo Chánh pháp. Bởi vậy thay do tham sảnh si, hiện thời đổi lại thành ba thí, từ bi, trí tuệ. Đó là tu.
Nếu một Phật tử, bạn dạng thân không ngay cạnh sanh, không trộm cướp, ko tà dâm, không nói dối, bớt tham sảnh si, như vậy có ích ích chưa? bạn dạng thân hữu dụng ích ví dụ rồi. Nếu một thành viên trong gia đình tốt như vậy, từ bỏ nhiên mái ấm gia đình cũng an vui, buôn bản hội cũng giỏi theo. Cụ thể việc tu có lợi ích thiết thực mang đến mọi người và làng hội.
Lúc tôi đi giảng nghỉ ngơi Rạch giá với thầy Huyền Vi, chủ đề giảng là giáo lý Nhị thừa. Trong các số ấy nói về tứ thiền, chén bát định tính đến tứ quả Thanh văn. Vị thuộc bài nên tôi giảng kha khá cũng rõ. Sau khi giảng xong, bao gồm một Phật tử quỳ thưa: “Thưa Thầy, Thầy giảng về tứ thiền, chén bát định với tứ trái Thanh văn, chúng nhỏ nghe gọi rồi, nhưng mà xin hỏi thật trong số tầng thiền định với quả vị đó, Thầy đã hội chứng được cái nào rồi?”. Lúc đó tôi ngớ ngẩn, không vấn đáp được. May nhờ vào thầy Huyền Vi ngồi kề bên lanh trí, trả lời dùm tôi: “Đạo hữu quên rồi sao, trong tởm thường nói bạn tu chứng giống hệt như kẻ hấp thụ nước nóng lạnh lẽo tự biết, làm thế nào nói mang lại đạo hữu nghe được”. Lần kia Thầy Huyền Vi đã vấn đáp cứu người thương tôi. Tuy vậy thật tình, khi đó tôi cực kỳ đau. Tại sao?
Chúng tôi cứ quen học hiểu, mà không tồn tại thì giờ đồng hồ tu. Một đêm những lắm là tụng kinh đủ hai thời, đôi khi thiếu nữa. Nhất là có tác dụng giảng sư được quyền nghỉ để nghiên cứu bài vở, nên tu hỗn lếu thôi, chẳng bao gồm tới đâu. Chừng lúc giảng mình học bài bác kỹ, nói cho người ta nghe hiểu, Phật tử tưởng tôi đã chứng hơi khá rồi, lúc hỏi lại mình chới với không xử lý được. Chạm chán phải thắc mắc trên, lòng tôi không yên tâm vô cùng, vị thấy mình y như cái lắp thêm thâu thanh. Thu lời của không ít bậc thầy đi trước, rồi phân phát ra giống hệt như vậy, chớ phiên bản thân chưa xuất hiện gì hết. Vì thế tôi âm thầm nguyện, dịp nào đầy đủ duyên mình cần tìm địa điểm tu để yên lòng một chút, chớ nói hay cơ mà làm ko được, thiệt khổ trung khu quá. Đó là lý do sau này tôi tra cứu lên núi tu thiền.
Tôi nhắc lại những điều này cho Tăng Ni thấy bổn phận của một fan Thầy ko giản 1-1 như bản thân tưởng. Ta đề nghị nói gắng nào cho tất cả những người hiểu, kế họ hỏi tới công trạng tu hành mình cũng phải biết, ko thể khiếp sợ được. Mong thế bọn họ phải gồm tu. Tu nỗ lực nào? trong số thời khóa tụng ở trong nhà thiền, thường độc nhất là kinh Bát-nhã. Bát-nhã là tiếng Phạn, trung quốc dịch trí tuệ, một số loại trí tuệ khôn xiết xuất nạm gian, chứ không hẳn trí tuệ thường. Muốn bước vào cửa thiền trước hết phải thâm nhập lý Bát-nhã.
Lý Bát-nhã có cách gọi khác là cửa Không. Sắc tức thị không, không tức thị sắc. Trên sao họ tu thiền cần đi từ cửa Không? vị nếu thấy thân này thật, đối với ngoại cảnh, từ con người cho tới muôn vật, bọn họ đều thấy thật không còn thì trung tâm sẽ chạy theo nó. Bây giờ, mong mỏi tâm không chạy theo, bọn họ phải quán ngay cạnh kỹ tất cả sự vật ở quanh đó cũng vị duyên hợp, ko thật. Chiếc nhà từ bỏ khoảnh khu đất trống, ta dựng cây cối, gạch men ngói v.v… để thành chiếc nhà.
Do vậy cái nhà là tướng tá duyên hợp. Vì chưng duyên đúng theo nên bao gồm ngày nó phải bại hoại, tường vách đổ sụp. Hồ hết gì duyên hợp hồ hết hư dối. Từ mẫu nhà cho tới mọi sự phần đông vật, tất cả thứ nào chưa hẳn duyên vừa lòng đâu, cần chúng vẫn đi mang đến bại hoại. Thấu hiểu như vậy mới không bám mắc cùng với cảnh mặt ngoài. Không dính mắc ngoại cảnh thì tâm mới an định được, còn dính mắc thì không bao giờ an định.
Thí dụ như quý Phật tử vừa bắt đầu to giờ với ai đó chừng nửa giờ, hiện nay vô ngồi thiền có yên không? Vừa ngồi vừa liên tục cãi, ko cãi bằng miệng nhưng cãi bởi tâm. Họ nói câu chính là sao, bản thân phải vấn đáp thế nào mang đến xứng v.v… cứ ôn cho tới ôn lui hoài. Vì chúng ta thấy lời nói thật phải không quăng quật được. Giả dụ ta cửa hàng con tín đồ đó không quá thì tiếng nói của họ tất cả thật đâu, tất cả là chuyện rỗng, tất cả gì quan tiền trọng. Thấy vậy ngay thức thì buông nhẹ. Buông được thì ngồi thiền bắt đầu yên. Cho nên vì thế trước tiên phi vào cửa thiền, họ phải đi từ bỏ lý Bát-nhã, dẹp bỏ tất cả những vậy chấp của mình.
Kinh Bát-nhã nói “Sắc tức là Không, Không có nghĩa là Sắc” nghĩa thế nào? hiện thời tôi dẫn câu chuyện xưa thế này. Đời Đường, tất cả hai vị thiền sư trẻ Trí Tạng cùng Huệ Tạng, môn đệ của Mã Tổ Đạo Nhất. Một hôm hai huynh đệ ra ngoài vườn chơi. Ngài Trí Tạng hỏi ngài Huệ Tạng:
- Sư đệ biết bắt hỏng không chăng?.
Ngài Huệ Tạng trả lời:
- Biết.
- làm thế nào bắt?
Ngài Huệ Tạng liền gửi tay ra ôm lỗi không. Ngài Trí Tạng quở:
- Bắt như vậy làm sao được hư không?
Ngài Huệ Tạng hỏi:
- Huynh làm sao bắt?
Ngài Trí Tạng liền chũm lấy lỗ mũi Huệ Tạng lôi đi. Ngài Huệ Tạng la:
- Nắm bởi vậy chết bạn ta, buông ra!
Ngài Trí Tạng nói:
- Bắt như vậy bắt đầu được hư không.
Câu chuyện này có đạo lý gì? Lỗ mũi tuy là vẻ ngoài vật chất, nhưng bên phía trong trống rỗng. Nắm mẫu sắc thì trong số ấy đã gồm cái ko rồi. Đây là nghĩa sắc đẹp tức thị không. Trường hợp ôm hỏng không phía bên ngoài thì làm sao nắm được lỗi không? Như lọ đựng hoa trước mắt chúng ta, nếu vứt mấy cọng hoa mỗi chỗ mỗi mẫu thì bình đựng hoa không còn. “Bình hoa” là đưa danh, vày đủ duyên hòa hợp lại bắt đầu có, giả dụ thiếu duyên bình hoa không hề nữa. Phải nói thể lọ hoa là không, do duyên hợp tạm có. Ngay vị trí bình hoa bọn họ biết tánh nó là không. Mặc dù tánh không tuy thế đủ duyên đúng theo lại thì thành bình hoa.
Như vậy lý không ở đây không hẳn không ngơ, mà lại là không có chủ thể nuốm định. Duyên thích hợp tạm có, duyên ly tán về bên không. Hoa khi phân tán khắp nơi, chỉ còn lại bình không, trường hợp ta cặm vào đó các hoa không giống thì có bình hoa trở lại, đề xuất nói “không tức là sắc”. Ví dụ sắc với không đều không thật. Nói sắc đẹp nói không nhằm chỉ ra lý duyên hợp, đầy đủ duyên thì không biến thành sắc, thiếu hụt duyên thì sắc trở thành không. Nên ngay trong lúc duyên hợp, tánh nó vẫn luôn là không. Vày vậy kinh Bát-nhã nói “không” tất cả: ko nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ko sắc, thanh, hương… ko là nói đến thể của tất cả các pháp. Tất cả pháp chỉ có giả danh, không có thật thể.
Từ đó chúng ta dùng trí tiệm xét hết những sự vật bên ngoài, số đông là duyên phù hợp tánh không. Biết như thế là tỉnh, không còn mê. Cho nên biết được lý tánh không rồi, họ mới vứt được vọng tưởng điên đảo, các vị Bồ-tát mới có thể tu hành phát lên thành Phật. Sử dụng trí tuệ Bát-nhã có nghĩa là dùng thanh kiếm bén ruồng hết sáu trần, ko chấp không kẹt. Không chấp thì ngồi thiền êm ru, ko nghĩ, không tính. Vừa thốt nhiên nhớ gì ngay thức thì tự nói “Nó trả dối, gồm thật đâu nhưng nhớ”.
Thế nên phi vào cửa không phải thấy rõ: Một, tất cả cảnh sắc hồ hết hư dối, tự tánh là không. Hai, thân tứ đại duyên vừa lòng hư dối, trường đoản cú tánh là không. Ba, vai trung phong vọng tưởng sanh diệt hư dối, trường đoản cú tánh là không. Biết cha cái đó không thật rồi, chúng ta phải tìm cho ra loại chân thật. Đây là chỗ thiết yếu hành trả tu thiền cần được biết. Mẫu thật đó bấy lâu chúng ta không nhớ ngần ngừ nên đuổi theo trăm thứ đảo điên. Hiện nay ta đề nghị nhớ để nhận thấy và sinh sống lại với cái chân thực của chủ yếu mình, thì mới hoàn thành sanh tử cùng đau khổ.
Hiểu rõ và thực hành đúng lời Phật dạy dỗ mới xứng đáng là môn đồ của Phật, mới hoàn toàn có thể đền ân Phật Tổ và rất đầy đủ tư lương nhằm trả nợ lũ na tín thí./.
GN - Mùa Phật đản, Tăng Ni với Phật tử bọn họ đã rất gần gũi với câu: “Thiên thượng thiên hạ, duy bửa độc tôn”, có nghĩa “Trên trời dưới trời, Ta là bậc cao quý nhất”.Đấng từ bỏ phụ đản sinh, bảy bước xưng tôn, tuyên tía trong tam giới này Ngài là đấng tối thắng nhất, là bậc thầy của trời người. Có khá nhiều người thắc mắc, Đức Phật đã triệu chứng đạt và huấn luyện và đào tạo Vô ngã thì sao Ngài lại từ bỏ phụ mang lại như vậy? Thử tìm hiểu 1 phần nhỏ ý nghĩa của Phật ngôn này.
Kinh Trường A-hàm1(quyển 1, ghê Đại bổn), nói tới nhân duyên của chư Phật quá khứ, tế bào tả toàn bộ chư Phật phần nhiều sinh ra tự hông phải, đi liền bảy bước mà không phải ai nâng đỡ, chuyển tay lên cùng nói: “Thiên thượng thiên hạ, duy té vi tôn, yếu độ bọn chúng sinh, sinh lão căn bệnh tử”, tức là “Trên trời dưới trời, Ta là bậc tôn quý, độ thoát sinh lão dịch tử của chúng sinh”. Tức vừa Đản sinh, Đức Phật sẽ tuyên cha trong tam giới này, Ngài là bậc cao quý nhất, mục tiêu chính của sự việc thị hiện tại là độ thoát chúng sinh ngoài sinh già dịch chết.
Kinh Tu hành bổn khởi2(quyển 1, phẩm Bồ-tát giáng thân) chép rằng: “Thiên thượng thiên hạ, duy vấp ngã vi tôn, tam giới giai khổ, ngô đương an chi”, tức là “Trên trời dưới trời, Ta là bậc về tối tôn, tam giới các khổ, chỉ Ta được an lạc”. Kinh hoàng thái tử thụy ứng bổn khởi3 (quyển 1) lại chép rằng: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã vi tôn, tam giới giai khổ, hà khả lạc giả?”, tức thị “Trên trời dưới trời, Ta là tôn quý, tam giới phần lớn khổ, ai là người an lạc?”.
Trong Đại tạng (Nam truyền cùng Bắc truyền) còn có không ít kinh luận đề cập mang đến câu “Thiên thượng thiên hạ, duy bửa vi tôn” này4, đa số tất cả rất nhiều xác chứng vấn đề Như Lai đản sinh, một tay chỉ trời, một tay chỉ đất với xưng tôn như vậy. Có hay không việc một em bé nhỏ vừa thành lập và hoạt động đã hoàn toàn có thể tự đi bảy bước và cất tiếng nói giữa thế gian? rất có thể đây được coi như như một huyền sử, vệt hiệu thành lập của bậc Thánh, một bậc về tối tôn mà bất kể hệ thống tôn giáo nào cũng trở nên tôn xưng đấng giáo chủ của bản thân mình như vậy, cho nên vì vậy chuyện có hay là không sẽ chẳng còn quan trọng để tranh cãi.
Vấn đề đặt ra ở đây là, phải chăng Thế Tôn đã tăng cao ngạo khi tuyên ba Ngài là đấng về tối tôn trong tam giới như một trong những người ngày này đã hiểu? Để rồi dẫn đến nhiều sự phân tích và lý giải có vẻ như ý muốn “vớt vát” lại hình ảnh của đấng trường đoản cú phụ: “Trên trời dưới trời, duy nhất sự chấp vấp ngã đã làm cho chúng sinh sinh, lão, bệnh, tử”. Mặc dù nhiên, câu kinh đó nếu hiểu bởi thế thì không đúng với nghĩa chữ Hán, và gửi nhân bí quyết bậc Thầy của trời tín đồ trở thành một con người bình thường.
Thiết nghĩ, sự hiểu nhầm này khởi nguồn từ chữ “Ngã” 我 của Hán ngữ. Nguyên gốc Pāli của câu này là: “Aggo’haṃ asmi lokassa; Jeṭṭho’haṃ asmi lokassa; Seṭṭho’haṃ asmi lokassa; Ayaṃ antimā jāti; N’atthi’ dāni punabbhavoti”5, nghĩa là: “Ta là bậc cao nhất trên đời; Ta là bậc quý độc nhất trên đời; Ta là bậc đáng trọng nhất trên đời; ni là kiếp cuối cùng; không thể phải sinh lại sinh sống đời này nữa”.
Trong đó, Aggo’haṃ = Agga + ahaṃ; Jeṭṭho’haṃ= Jeṭṭha + ahaṃ; Seṭṭho’haṃ = Seṭṭha + ahaṃ; cả 3 từ bỏ này sử dụng với biến giải pháp số 1: cửa hàng cách. Nhà từ trong câu là ahaṃ = tôi, ta…, một câu nói khá đầy đủ thì phải bao gồm chủ thể với đối tượng, với Hán văn sẽ dịch chữ ahaṃ này thành ngã. Mọi vấn đề phát sinh từ đây, bởi vì ngữ pháp Hán văn ko chia các biến biện pháp như ngữ điệu Pāli với Sanskrit, không tồn tại khái niệm ví dụ về ngôi thứ. Vì thế “tôi, ta…” chữ hán việt chỉ dùng phổ biến chữ ngã, dẫn cho hiểu nhầm với chữ ngã trong bản ngã, từ ngã, tức cái ta, loại tôi trong giờ đồng hồ Việt.
 |
Triết học tập Ấn Độ chia ngã thành các tầng mức khác nhau, và chủ yếu Đức Phật đã tủ định các tầng tự té này trong gớm Kim cang.
- Pudgala, một trường đoản cú ngã như thể chủ thể trung tâm lý, trong không ít trường hợp, Hán không dịch mà phiên âm: Bổ-đặc-già-la, vì ý nghĩa từ này vào Hán ngữ không có từ tương đương. Pudgala có nghĩa là nhân xưng (person), trong phần lớn giao tiếp, không thể không có vắng Pudgala, trường hợp thiếu sẽ không hiểu biết nhiều ai đã nói và nhiều người đang nghe. Tức là, tự xẻ nhân xưng ông A, bà B; bé người, nhỏ vật; công ty vua hay nạp năng lượng mày….
- Jīva, nguyên tắc sự sống (living), cái gia hạn sự sống mà các quan niệm tôn giáo quan niệm như là linh hồn, vì hy vọng tồn tại thì phải bao gồm yếu tố sự sống, yếu đuối tố cuộc đời này mất thì chúng ta chết, đấy là quan niệm vô cùng phổ thông, tức cho rằng mỗi người đều có Jīva: nó ăn, nó thở… Hán ngữ cũng không có từ tương đương, nên ngài La-thập dịch là thọ giả (tức tuổi thọ), ngài Huyền Tráng dịch là mạng (tức sinh mạng).
Theo quan niệm của Vệ-đà thì Jīva là mẫu luân phục sinh tử, Pudgala là tự té tâm lý, khi bị tiêu diệt thì Pudgala sẽ mất, chỉ với Jīva tồn tại nhằm đi đến đời sinh sống khác. Cái quản lý và vận hành trong đời này để sở hữu sự vui bi đát đó là Pudgala, khi thân này rã, cái gia hạn đến đời kế tiếp là Jīva.
- Ātman, một tự bửa siêu nghiệm thường xuyên hằng bất biến. Jīva dù có trở thành cái này dòng kia, hay hằng vào luân hồi, nhưng mà khi không còn luân hồi thì Jīva cũng không hề nữa. Tuy nhiên, Ātman dù cho có luân hồi hay không thì vẫn hay hằng bất biến. Đau khổ vị lặn hụp trong đời này đời sau, ước muốn thoát khỏi đau khổ trở về với 1 tự vấp ngã siêu nhiên, một cái gì đó bát ngát như hỏng không, sẽ là Ātman (self).
- Sattva, hữu tình tuyệt là bọn chúng sinh (being). Lãng mạn dịch và đúng là hữu tính, tức là cái tồn tại có cảm giác, tất cả thương bao gồm ghét. Chữ Hữu có nghĩa là tồn tại, dịch tự chữ Sat, chứ không phải nghĩa là Có. Quan niệm rằng, vào luân phục hồi tử, có khá nhiều cái Ta như vậy thuộc tồn tại, từ đó hình thành có mang Sattva, chúng tồn tại tại ở đó.
Bốn quan niệm tự xẻ như vậy, tởm Kim cang điện thoại tư vấn là “ngã, nhân, bọn chúng sinh, lâu giả”, chỉ thông thường cho một nhỏ người, chứ chưa hẳn chỉ cho nhiều người dân như nhiều phần người gọi Kim cang vẫn hiểu: “Ta, người, chúng sinh, mạng sống”. Có nghĩa là Đức Phật bác bỏ bỏ ý niệm về ngã, nhân, bọn chúng sinh, lâu giả, tốt còn nói là “Vô ngã tưởng, vô nhân tưởng, vô bọn chúng sinh tưởng, vô thọ trả tưởng”.
Ở đây, tưởng (saṃjña) là quan lại niệm, khái niệm, ngài La-thập dịch là tướng, từ bỏ đó không ít người phát âm nhầm về bốn tầng tự bửa này. Đức Phật chưng bỏ các cái tưởng này nhằm thải trừ sự huân tập của tập khí chấp bổ (Ātmadṛṣtīvāsanā), có nghĩa là sự chấp thủ về té và bổ sở một biện pháp bất thực. Như vậy, Như Lai có kiêu kỳ hay không, chúng ta cứ mang lại với Ngài, cho với đạo giáo của Ngài nhằm thực tập cùng chiêm nghiệm.
Có hay không chuyện vừa Đản sinh đã hoàn toàn có thể đi bảy cách và tuyên tía “Ta là đấng tối thượng vào tam giới”, điều đó không quan lại trọng, chính vì Như Lai bao gồm thật sự buổi tối thượng, là Thầy của trời fan hay không, mọi người tự cảm thấy lấy. Bởi trong cả bậc đại trí óc như Tôn đưa Xá-lợi-phất cũng tán thán Đức Phật rằng: “Trên trời bên dưới trời không có bất kì ai bằng Phật. Mười phương nỗ lực giới cũng giống như vậy. Tất cả những gì trong trần gian con hầu như thấy biết hết. Nhưng không có bất kì ai được như Đức Phật”6.
Sự thật, Đức Phật chỉ lộ diện ở đời sau khi Giác ngộ. Sự xác định địa vị tối tôn giữa trời người của Đức Phật, bậc thức tỉnh là một sự thật như thị cùng với lời chân thật cũng như thị. Tuyên tía của thái tử Tất-đạt-đa dịp Đản sinh có đặc thù của một dự ngôn, điều này được xác chứng sau khi Giác ngộ, thành Phật.
--------------------
1 Đại, T01, No. 1, phường 4c1-2
2 Đại, T03, No. 184, p 463c14
3Đại ,T03, No. 185, p. 473c2-3
4Tham chiếu: Kinh Hiền ngu, quyển 10; Kinh Phật thuyết thủ Lăng nghiêm tam muội, quyển 2; Thiện Kiến phép tắc Tỳ-bà-sa, quyển 4; Kim cang Bát-nhã sớ, quyển 1; Đại phương quảng Phật Hoa nghiêm gớm sớ, quyển 53; Trung cửa hàng luận sớ, quyển 7.
Xem thêm: Vòng đời tập tính của ve sầu, vòng đời tập tính của con ve sầu
5 D.iii, ghê Đại bổn (Mahāpadānasuttanta).
6Đại, T04, Đại phương quảng Phật Hoa nghiêm kinh: 天上天下無如佛，十方世界亦無比，世間所有我盡見，一切無有如佛者